El Consejo de Seguridad Nuclear sólo estudiará la ampliación de la central de Almaraz y aparca de momento el expediente de cierre

As grandes eléctricas buscan salvar do peche á central nuclear de Almaraz. Iberdrola, Endesa e Naturgy, que comparten accionariado na planta cacereña, enviaron ao Goberno hai xusto un mes a petición formal para aprazar ata xuño de 2030 o peche da central, cuxos dous reactores está previsto que se desconecten en 2027 e en 2028.

Xusto á vez que as compañías pedían pospor o peche, tamén tiveron que enviar de xeito simultáneo ao Consello de Seguridade Nuclear (CSN) a documentación para ir preparando o peche, para cumprir cos prazos legais do proceso oficial de cesamento de actividade segundo o calendario previsto. A normativa obrigaba ás empresas para remitir a información ao supervisor antes do 1 de novembro (xusto dous anos antes de que a data programada de peche para o primeiro dos reactores, Almaraz I).

Tras meses de tira e afrouxa entre o Goberno e as eléctricas, nos que as compañías buscaban garantías de que conseguirían unha rebaixa de impostos para os seus centrais nucleares (que nunca chegaron), Iberdrola, Endesa e Naturgy foron atrasando a solicitude oficial de ampliar a planta. Unha demora que fixo que finalmente as empresas presentasen á vez a petición de salvar a planta e a documentación obrigatoria para pechala.

O Ministerio para a Transición Ecolóxica, comandado pola vicepresidenta Sara Aagesen, reenvió hai dúas semanas a petición de prórroga das eléctricas ao Consello de Seguridade Nuclear para que a analice e emita o seu informe sobre a posible prolongación da central cacereña. O regulador deberá analizar as condicións de seguridade nuclear que debe cumprir a planta para prolongar o seu funcionamento ata 2030. E ao tempo, o supervisor tamén conta xa coa documentación que requiriu ás propietarias de Almaraz para ir planificando con tempo o cesamento de actividade da planta segundo o calendario agora vixente.

O Consello de Seguridade Nuclear, no entanto, nos próximos meses só estudará a petición de ampliación de vida da central nuclear de Almaraz e deixará aparcado de momento o expediente de cesamento da planta, segundo confirman ao XORNAL varias fontes coñecedoras da situación. O supervisor entende que o encargo formal de que dispón actualmente do Goberno é unicamente o de analizar os requisitos técnicos a prórroga da autorización, tras reenviarle a solicitude das eléctricas, e que son eses traballos aos que lles debe dar prioridade.

Mentres, la regulamentación vixente non esixe a Iberdrola, Endesa e Naturgy a notificar o cesamento de Almaraz I ata dentro dun ano, en novembro de 2026, e ata entón o CSN non tería que volver retomar formalmente o estudo do expediente de cesamento. O artigo 28 do Regulamento de Instalacións Nucleares e Radioactivas (RINR) establece que os titulares da central non están obrigados a manifestar a súa intención de cesamento de actividade ata un ano antes da data prevista. O CSN solicitou ás compañías a documentación necesaria para ‘preplanificar’ o peche da central con antelación suficiente, pero os seus técnicos agora non traballarán en preparar a clausura. E non o farán, en principio, ata novembro do próximo ano.

A petición das eléctricas

Iberdrola, Endesa e Naturgy pediran expresamente ao Ministerio para a Transición Ecolóxica que instase o Consello de Seguridade Nuclear a paralizar os traballos para preparar a clausura de Almaraz e que se centrase en analizar a solicitude de ampliación da vida da central cacereña. O Goberno descartou atender esa petición das grandes eléctricas e asegura que non solicitou ao CSN que free o expediente de cesamento de actividade. Pero o supervisor de facto vaise a centrar de momento só en petición de prolongar a vida da planta.

O CSN dispón formalmente ata finais de agosto de 2027 para emitir o seu informe sobre a solicitude de prórroga da central cacereña, segundo o regulamento vixente. Algunhas fontes familiarizadas co proceso apuntan a que previsiblemente a análise do supervisor sobre Almaraz será rápido, dado que a última revisión periódica de seguridade (RPS) que superou a central esténdese ata 2030, precisamente ata cando as plantas solicitaron ampliar a vida da planta.

Con todo, desde o Goberno vese como probable que o CSN acabe solicitando información adicional ás eléctricas e expoña novas esixencias de seguridade para Almaraz polos cambios na forma en que actualmente operan as centrais nucleares. Nos últimos anos, as compañías eléctricas están a ordenar parar ou reducir a actividade das plantas en momentos en que non lles resulta rendible funcionar polos baixos prezos do mercado eléctrico (o motivo polo que o día do gran apagamento Un modo de operación das plantas que non se producía cando o CSN aprobou a súa última revisión periódica de seguridade de Almaraz, en 2020, e para o que en principio as propias centrais non estaban deseñadas.

En busca do ‘si’ do Goberno

As compañías aspiran (ou aspiraban) a obter o plácet do Goberno sobre a ampliación de Almaraz antes de abril de 2026, unha data que consideran límite para que lles dea tempo a asegurar as subministracións (combustible nuclear, singularmente), a homologación de todo o persoal e executar procesos para garantir a seguridade das instalacións antes de que expire a licenza do primeiro reactor, en novembro de 2027. Unha aspiración que resulta practicamente imposible de cumprir, porque se dá por feito que para entón o CSN nin sequera pronunciouse aínda e, sen o seu informe, non poderá tomar unha decisión o Executivo.

Diversas fontes institucionais apuntan a que as présas das eléctricas por obter o ‘si’ do Goberno non van condicionar os prazos do proceso de autorización nin do CSN nin do propio Ministerio. Desde diferentes ámbitos oficiais apúntase que as compañías terían que pedir antes a ampliación da vida de Almaraz se necesitaban de tempo suficiente para asegurarse combustible nuclear e persoal.

Iberdrola, Endesa e Naturgy presentaron a súa solicitude de prórroga da central de Almaraz tras un longo pulso do Executivo que bloqueara durante un ano os intentos de negociación. Finalmente, las compañías eléctricas cederon e retiraron a esixencia previa de ter garantías de que se aplicaría unha gran rebaixa de impostos ás nucleares antes de pedir a prórroga para ningunha central.

As eléctricas intentan achandar un futuro ‘si’ do Ministerio para a Transición Ecolóxica aparcando a batalla pola fiscalidade para poder cumprir coas “liñas vermellas” que expuxera o Goberno de Pedro Sánchez para estudar unha cambio no calendario de peches das nucleares, que agora contempla clausuras graduadas empezando por Almaraz en 2027 e ata o apagamento nuclear total en 2035.

Almaraz e as liñas vermellas

As compañías levaban meses intentando abrir unha vía de diálogo co Goberno para abordar unha revisión do peche das centrais nucleares. Pero ambas as partes estiveron mantendo posicións maximalistas de partida que provocaron unha situación de bloqueo e que as conversacións formais non arrincasen. As eléctricas decidiron desatascar a situación retirando, polo menos de momento, a súa reclamación de rebaixar impostos.

Ata agora -ata hai apenas uns días de pedir a prórroga de Almaraz- as enerxéticas insistían en esixir unha rebaixa de impostos para pedir a ampliación da vida das centrais, mentres que o Executivo negábase (négase aínda) a estudar unha solicitude que implique trasladar custos aos consumidores ou os contribuíntes. Tras meses de impasse, foron as eléctricas as que aparentemente cederon, deixando para máis adiante unha eventual negociación de marco económico do sector, para poder salvar Almaraz.

Iberdrola e Endesa estiveran condicionando moi explicitamente a solicitude de ampliación de Almaraz a unha redución da carga fiscal do sector, unha esixencia que non expuña Naturgy e que agora queda posposta. As donas da central de momento parece que se conforman coa rebaixa da taxa autonómica prometida pola Xunta de Estremadura, e deixar para máis adiante a batalla para conseguir unha reforma maior da carga fiscal á que están sometidas as centrais nucleares españolas.

O Executivo estremeño de María Guardiola prometeu reducir de xeito progresivo a taxa rexional que paga Almaraz (actualmente máis de 80 millóns de euros cada ano) para chegar a 2029 cunha rebaixa do 50%. Unha promesa, no entanto, que agora queda no aire polo adianto electoral e a celebración de comicios autonómicos en Estremadura o próximo decembro. Ademais, a Generalitat da Comunidade Valenciana tamén anunciou a futura eliminación da taxa que paga a central de Cofrentes.

Transición Ecolóxica advirte de que mantén sen cambios todas as “liñas vermellas” establecidas para estudar a petición das eléctricas. Foi o propio presidente do Goberno, Pedro Sánchez, o que o pasado maio mostrou a súa disposición para analizar unha ampliación da vida de todas as centrais nucleares se o pedían as eléctricas propietarias, pero só se a solicitude cumpría tres condiciones previas: que se garanta a seguridade dos cidadáns desde unha perspectiva radiológica; que sexa conveniente para garantir a seguridade de subministración eléctrica; e especialmente que non supoña un maior custo para os consumidores nin para os contribuíntes.

Subscríbeche para seguir lendo